Od historii do współczesności
„ODEZWA
Cudze chwalicie swego nie znacie,
Sami nie wiecie, co posiadacie.
W. Pol
Jednym z pierwszych obowiązków obywatela jest bez zaprzeczenia, dokładna znajomość swego kraju….Rozbudzać samowiedzę narodową przez zaznajamianie się ze wszystkim co dotyczy kraju, jego historji, pamiątek, flory, fauny, archeologii i etnografji, przemysłu i handlu, zbadać go pod względem naukowym – oto szeroki i daleko sięgający cel Towarzystwa.
W dążeniu do urzeczywistnienia tego celu, by choć w małej cząstce złożyć daninę swych uczuć tej części kraju, którą zamieszkujmy, a która nosi piękne miano Podlasia, zawiązaliśmy siedlecki Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.”
Zacytowany powyżej fragment pochodzi z tekstu „ODEZWY” skierowanej do mieszkańców Siedlec w grudniu 1908 roku przez założycieli Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego zawiązanego 22 marca 1908 r. z inicjatywy 13 osób przez tymczasowy Zarząd z Jarosławem Chełmińskim na czele.
Pierwszym prezesem Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Siedlcach został wybrany 22 listopada 1908 r. ks. prałat Józef Scipio del Campo – budowniczy siedleckiej katedry, człowiek o nieprzeciętnej osobowości, wielki społecznik cieszący się powszechnym szacunkiem wśród wszystkich, którzy go znali zarówno w Siedlcach, jak i w rodzinnym Kraśniku, z którego pochodził.
Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, używające skrótu PTK, organizacja niegdyś elitarna stała się z biegiem lat powszechną i masową skupiającą w swoich szeregach ludzi o szerokim przedziale wiekowym, wykształceniu od podstawowego do osób z tytułami profesorskimi. Po Zjeździe połączeniowym, jaki miał miejsce w Warszawie w 1950 r. powstało Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, używające skrótu PTTK. Twórcą pierwszych kół PTTK w Siedlcach był m. in. działacz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego Józef Mikulski, który doprowadził do integracji rozproszonych kół i 12 sierpnia 1959 r. został jednogłośnie wybrany pierwszym prezesem Zarządu Oddziału PTTK w Siedlcach.
Siedlecki Oddział PTTK, nawiązując do „ODEZWY” z 1908 r. i użytego w niej określenia „tej części kraju, którą zamieszkujmy, a która nosi piękne miano Podlasia”, od 1984 r. przybrał nazwę „Podlasie”. Jako następca prawny, spadkobierca i kontynuator ideałów, jakimi kierowali się przy zawiązywaniu Towarzystwa jego pierwsi członkowie, w swojej społecznej, codziennej pracy stara się być „Nauczycielem Kraju Ojczystego”. Ten honorowy tytuł, przyznawany imiennie przez Zarząd Główny PTTK otrzymali dotychczas nasi dwaj wybitni działacze Oddziału: Stanisław Czajka (zmarł 25 maja 2021 r.) i ks. dr Jerzy Grochowski – kapelan Oddziału, ale zasłużyło na ten tytuł wielu działaczy Oddziału.
Stałym elementem organizowanych przez Oddział imprez są konkursy wiedzy historycznej, krajoznawstwa, ekologii i ochrony przyrody. Działalność Oddziału koncentruje się na bardzo szeroko pojętej promocji regionu, popularyzowaniu i kultywowaniu regionalnych tradycji i dorobku kulturowego, uczeniu historii, wychowywaniu młodych ludzi w duchu poszanowania przyrody, popularyzowaniu turystyki kwalifikowanej i krajoznawstwa.
Celowi temu służą wpisane na stałe do kalendarza imprez coroczne rajdy m. in. „W rocznicę bitwy po Iganiami”, „Powitanie wiosny w Dąbrowie”, „Rajd im. Józefa Mikulskiego”, „Rajd Nadbużański” (3 października 2022 r. odbył się XLI), „Wieczór Wigilijny na Podlasiu” (12 grudnia 2021 r. odbył się XXV) konkursy krasomówcze i „Poznajemy Ojcowiznę”, Ogólnopolskie Młodzieżowe Turnieje Turystyczno-Krajoznawcze (OMTTK), „Mazowieckie Samochodowe i Motocyklowe Rajdy Turystyczne” (18 września 2022 r. odbył się XXIII), prelekcje, szkolenia, sejmiki, działalność wydawnicza i wiele innych.
Oddział jest wydawcą m. in. trzech przewodników: „Siedlce. Przewodnik” i „Powiat Siedlecki i okolice. Trasy Rowerowe” autorstwa Cezarego Ostasa i „Bardzo turystycznego przewodnika po Siedlcach i najbliższej okolicy” autorstwa dr Doroty Mączki i wiele innych.
W ramach Oddziału działa Regionalna Pracownia Krajoznawcza, której zbiory służą pogłębianiu wiedzy krajoznawczej i samokształceniu.
Oddział opiera swoją działalność głównie na społecznej pracy członków posiadających wielokierunkowe uprawnienia. Są to przewodnicy turystyczni, instruktorzy krajoznawstwa regionu, przodownicy turystyki pieszej, przodownicy turystyki kolarskiej, przodownicy turystyki motorowej, organizatorzy turystyki i znakarze nizinnych szlaków pieszych i rowerowych. To dzięki społecznej pracy członków udaje się realizować cele statutowe Towarzystwa. Wyróżniający się w pracy działacze są członkami władz Oddziału, prezesami i członkami zarządów działających w Oddziale kół i klubów.
Działalność Oddziału to także promocja zdrowego stylu życia poprzez czynny i aktywny wypoczynek. Imprezy PTTK coraz częściej przyciągają turystów z całej Polski a „Wieczory Wigilijne na Podlasiu” są tego wymownym przykładem.
Oddział jest członkiem współzałożycielem Mazowieckiego Forum Oddziałów PTTK – organizacji zrzeszającej Oddziały PTTK z województwa mazowieckiego, założycielem Mazowieckiej Regionalnej Organizacji Turystycznej i członkiem Nadbużańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej. Poza własną działalnością statutową, rajdami, cyklicznymi wędrówkami po Siedlcach z przewodnikiem w ramach projektu „Cudze chwalicie…” , wycieczkami rowerowymi i innymi z powodzeniem włącza się w organizację imprez wojewódzkich i ogólnopolskich. Trzykrotnie organizował Wielodyscyplinowe Zloty Turystów Województwa Mazowieckiego (w Chlewiskach, w Siennicy i w Mościbrodach). Był organizatorem Wojewódzkich Eliminacji Ogólnopolskiego Młodzieżowego Turnieju Turystyczno-Krajoznawczego OMTTK (Mokobody). Z inicjatywy działaczy Oddziału zorganizowany został w 1997 r. I Krajowy Nizinny Zlot Przewodników PTTK, który wszedł na trwałe do kalendarza cyklicznych imprez ogólnopolskich.
W 1998 r. Oddział był organizatorem Ogólnopolskiego Przedkongresowego Sejmiku Krajoznawczego „Podlasie naszą małą Ojczyzną”, natomiast w 2007 r. odbył się w Siedlcach 47 Ogólnopolski Szkoleniowy Zlot Przodowników Turystyki Kolarskiej, w wyniku którego ponad 400 turystów kolarzy przez 7 dni podróżowało po ścieżkach rowerowych naszego regionu. W 2012 r. Oddział był organizatorem VIII Ogólnopolskiego Zlotu Młodzieży Wiejskiej PTTK – „Siedlce otwartą bramą w Dolinę Bugu” a w 2015 r. zorganizował LXI Ogólnopolski Wysokokwalifikowany Rajd Pieszy (OWRP), który gościł ponad 300 turystów pieszych. Działalności Oddziału nie zachwiała też pandemia. 24 września 2020 r. Oddział był współorganizatorem III Wojewódzkiego Zlotu Młodzieży „Poznajemy walory Doliny Bugu” (udział wzięło ponad 200 osób), a 19-20 czerwcu 2021 r. zorganizował przedkongresową konferencję „W odnajdywaniu tożsamości”.
W latach 2006-2022 odbyły się kolejne Ogólnopolskie Pielgrzymki Rowerowe do Częstochowy na Jasną Górę, których współorganizatorem i koordynatorem jest ks. dr Jerzy Grochowski – kapelan siedleckiego Oddziału PTTK. Pielgrzymki mają charakter zlotu gwiaździstego i co roku zwiększa się liczba biorących w nich udział uczestników. W ostatniej Rowerowej Pielgrzymce wzięło udział blisko 1200 turystów – pielgrzymów.
19 września 2022 r. Oddział ponownie podjął się współorganizacji Wojewódzkiego Zlotu Młodzieży. Był to V Wojewódzki Zlot Młodzieży „Reymontówka” w Chlewiskach, w którym wzięło udział blisko 300 osób. Wszystkie imprezy wojewódzkie i ogólnopolskie obsługiwali społecznie siedleccy przewodnicy PTTK.
Społeczna praca członków Siedleckiego Oddziału PTTK koncentruje się głównie na promocji regionu. Uważają oni, że metody krajoznawcze, którymi posługują się w codziennej społecznej pracy mogą służyć i służą rozwojowi miejscowości, głównie Siedleckiej Ziemi ale nie tylko, bowiem PTTK może działać na terenie całej Polski. Poprzez prowadzenie Centrum Informacji Turystycznej PTTK stara się też skuteczniej uświadamiać, jakie korzyści mogą płynąć dla regionu z turystyki przyjazdowej.
Ukazywanie bogactwa kulturowego Siedlec i Ziemi Siedleckiej, ukazywanie walorów krajoznawczych Doliny Bugu, pielęgnowanie tradycji i kultury zawsze gościnnego siedleckiego Podlasia to działania, którymi kieruje się na co dzień siedlecki Oddział PTTK.
Wyrazem pozytywnej oceny zaangażowania działaczy Oddziału w róże formy działalności w sferze kultury, oświaty, historii, krajoznawstwa i turystyki było uhonorowanie Oddziału, przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Medalem „PRO MEMORIA” za wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i ich czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu (30 sierpnia 2009 r.) oraz Dyplomem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za szczególną troskę o ochronę dóbr kultury, podtrzymywania tradycji narodowej i pielęgnowanie polskości (14 września 2013 r.).
Na przestrzeni lat było wiele zmian, reform, zawirowań, które nie sprzyjały działalności społecznej stowarzyszeń. Po zmianach administracyjnych, likwidacji województw i zarządów wojewódzkich PTTK, wiele oddziałów zaprzestało działalności. Siedlecki Oddział działa dzięki wsparciu władz samorządowych głównie Miasta Siedlce, częściowo Powiatu Siedleckiego a także sponsorów, wolontariuszy i ogromnej determinacji jego członków.
Fenomenem tej organizacji jest, że przy bardzo różnorodnym przekroju środowiskowym wszyscy potrafią ze sobą współpracować realizując cele i zadnia PTTK.
Anna Kirchner
prezes Zarządu Oddziału
Siedlce, 6 października 2022 r.